URL Kodlama ve Çözme Arasındaki Temel Farklar Nelerdir ve Hangi Durumda Kullanılmalıdır?

İnternet dünyasının görünmez omurgasını oluşturan URL’ler (Uniform Resource Locator), web üzerinde bilgiye erişimimizin temel aracıdır. Her gün milyarlarca kez kullanılan bu adresler, basit bir metin dizisi gibi görünse de, aslında oldukça hassas ve belirli kurallara tabi bir yapıya sahiptir. Bu kuralların başında ise URL Kodlama (Encoding) ve URL Çözme (Decoding) mekanizmaları gelir. Bir SEO editörü olarak, bu iki sürecin temel farklarını ve doğru kullanım senaryolarını anlamak, sadece teknik yeterlilik için değil, aynı zamanda sitenizin arama motorlarındaki performansını ve kullanıcı deneyimini doğrudan etkileyen AdSense politikalarına uyum için de kritik öneme sahiptir.
Bu makalede, URL’lerin neden bu özel işlemlere ihtiyaç duyduğunu, kodlama ve çözme arasındaki temel ayrımları ve her birinin hangi durumlarda kullanılması gerektiğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Amacımız, webmaster’ların ve içerik üreticilerinin, URL yönetiminde bilinçli adımlar atarak hem teknik açıdan sağlam hem de kullanıcı dostu web siteleri oluşturmalarına yardımcı olmaktır.

URL Nedir ve Neden Kodlamaya İhtiyaç Duyarız?

Bir URL, web'deki bir kaynağın tam adresini tanımlayan standart bir formattır. Protokol (HTTP/HTTPS), alan adı, yol, sorgu parametreleri ve fragman gibi bileşenlerden oluşur. Ancak, bu bileşenlerin her biri, belirli karakter setleriyle sınırlıdır.

URL'nin Yapısı ve Standartları

URL’ler, ilk olarak ASCII karakter seti temel alınarak tasarlanmıştır. Bu, yalnızca İngilizce alfabesindeki harfleri (a-z, A-Z), rakamları (0-9) ve birkaç özel sembolü (-._~) güvenli bir şekilde doğrudan kullanabileceği anlamına gelir. Uluslararası standartları belirleyen RFC 3986 belgesi, bir URL içinde hangi karakterlerin "güvenli" olduğunu ve hangilerinin özel işlem gerektirdiğini açıkça tanımlar. Bu güvenli karakterler dışındaki herhangi bir karakterin (örneğin boşluk, Türkçe karakterler, çeşitli noktalama işaretleri gibi) URL içinde doğrudan kullanılması, hem teknik sorunlara yol açabilir hem de URL'nin bozulmasına neden olabilir.

Kodlama İhtiyacının Sebepleri

URL Kodlama ihtiyacı, birden fazla temel nedene dayanır:
1. Tutarlılık ve Uyumluluk: Farklı web sunucuları, tarayıcılar ve işletim sistemleri, özel karakterleri farklı şekillerde yorumlayabilir. Kodlama, bu karakterlerin evrensel olarak tek bir standart formatta temsil edilmesini sağlayarak uyumluluk sorunlarını ortadan kaldırır.
2. Anlam Çatışması Önleme: Bazı karakterler URL yapısında özel bir anlama sahiptir. Örneğin, soru işareti `?` sorgu dizisini başlatır, ampersant `&` parametreleri ayırır, eşittir `=` bir parametreye değer atar. Eğer bu karakterler, aslında bir veri parçası olarak kullanılacaksa, URL yapısını bozmamak için kodlanmaları gerekir. Aksi takdirde, tarayıcı veya sunucu tarafından yanlış yorumlanabilirler.
3. Veri Bütünlüğü ve Güvenlik: Kullanıcı tarafından girilen veriler (arama terimleri, form alanları vb.) doğrudan bir URL’ye eklendiğinde, kötü niyetli karakterler (örneğin `