Web Sitesi URL'lerindeki %20, %C3%B6 Kodları Ne Anlama Geliyor ve Neden Gerekli?

İnternet dünyasının derinliklerinde gezinirken, tarayıcınızın adres çubuğunda zaman zaman garip sembollerle karşılaşabilirsiniz: `%20`, `%C3%B6` gibi kodlar. İlk bakışta karmaşık veya anlamsız gibi görünen bu karakter dizileri, aslında web'in sorunsuz işleyişi için hayati bir rol oynar. Bir SEO editörü olarak ve Google AdSense politikaları hakkında bilgi sahibi biri olarak şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki, bu kodlar web sitelerinin arama motorları, tarayıcılar ve sunucular arasında doğru iletişimi kurabilmesi için vazgeçilmezdir. Bu makalede, bu URL kodlama sürecinin ne anlama geldiğini, neden gerekli olduğunu ve web sitenizin performansı, SEO'su ve dolayısıyla AdSense gelirleri üzerindeki dolaylı etkilerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

URL Kodlama Nedir? Neden Gerekli?

URL kodlama, web adreslerinde (URL'lerde) özel anlam taşıyan veya doğrudan kullanılması güvenli olmayan karakterlerin, güvenli bir biçimde temsil edilmesi işlemidir. Bu işlem aynı zamanda "yüzde kodlama" (percent-encoding) olarak da bilinir, çünkü kodlanan her karakter bir yüzde işareti (%) ile başlar. İnternetin ilk yıllarında, URL'ler genellikle sadece temel Latin harflerini, sayıları ve çok sınırlı bazı noktalama işaretlerini (tire, alt çizgi gibi) destekliyordu. Ancak zamanla web'in kapsamı genişledi, çok dilli içerikler ve daha karmaşık karakter setleri hayatımıza girdi.
Örneğin, bir web adresinde boşluk karakteri (" ") kullandığınızda, tarayıcılar ve sunucular bu boşluğu genellikle bir URL'nin sonu olarak algılar veya farklı bir şekilde yorumlar. Bu durum, URL'nin bütünlüğünü bozar ve hedeflenen kaynağa ulaşılamamasına neden olur. Benzer şekilde, '&' (ampersand) veya '?' (soru işareti) gibi karakterler URL yapısında özel anlamlara sahiptir; sorgu parametrelerini ayırmak veya farklı bölümleri belirtmek için kullanılırlar. Eğer bir dosya adında veya bir arama teriminde bu karakterleri doğrudan kullanmaya kalkarsanız, sistem bunları URL yapısının bir parçası olarak algılayacak ve istenmeyen sonuçlara yol açacaktır.
İşte tam da bu noktada web standartları devreye girer. RFC 3986 gibi standartlar, URL'lerin nasıl oluşturulacağını ve hangi karakterlerin ne şekilde kullanılacağını belirler. Bu standartlar uyarınca, belirli karakterler "güvenli" kabul edilirken (alfanümerik karakterler ve bazı semboller), diğerleri "güvenli değil" olarak sınıflandırılır. Güvenli olmayan karakterler, URL'ye dahil edilmeden önce kodlanmalıdır. Bu kodlama, URL'nin evrensel olarak anlaşılabilir ve hatasız bir şekilde iletilmesini sağlar, böylece tarayıcı uyumluluğu en üst düzeyde tutulur.

Özel Karakterler ve Kodlamaları: %20 ve %C3%B6

Şimdi gelelim örnek kodlarımıza:
* %20: Bu kod, bir boşluk karakterini temsil eder. Örneğin, bir dosya adınız "ürün adı.pdf" ise, URL'de bu genellikle "ürün%20adı.pdf" şeklinde görünür. Tarayıcınız bu kodu gördüğünüzde bir boşluk olarak yorumlar ve içeriği doğru bir şekilde yükler. Boşluklar, URL'nin okunabilirliğini artırsa da teknik olarak URL yapısını bozduğu için kodlanması zorunludur.
* %C3%B6: Bu kod, Türkçe'deki 'ö' harfini temsil eder. Daha genel bir ifadeyle, ASCII karakter setinde bulunmayan (örneğin Türkçe, Almanca, Fransızca, Çince gibi dillerdeki) özel karakterlerin kodlanmış halidir. Bu tür karakterler, genellikle UTF-8 kodlaması kullanılarak iki veya daha fazla bayta dönüştürülür ve her bayt ayrı ayrı yüzde kodlamasıyla temsil edilir. Örneğin, 'ö' harfi UTF-8'de iki bayt olarak `C3 B6` şeklinde ifade edilir. Bu baytlar daha sonra `%C3%B6` olarak URL'ye eklenir. Benzer şekilde 'ş' için `%C5%9F`, 'ç' için `%C3%A7` gibi kodlamalar görürüz. Bu, web'in küresel bir platform olabilmesi ve her dildeki içeriğin sorunsuz bir şekilde erişilebilir olması için kritik öneme sahiptir. Bu uluslararası karakter desteği, sadece son kullanıcı için değil, aynı zamanda arama motorlarının içeriği doğru anlaması ve dizine eklemesi için de elzemdir.

Teknik Gereklilik: Tarayıcılar ve Sunucular Neden Kodlama İster?

URL kodlaması, sadece estetik veya kullanıcı kolaylığı sağlayan bir özellik değildir; web'in temel mimarisi için teknik bir zorunluluktur. Tarayıcılar ve web sunucuları arasındaki iletişimde netlik ve tutarlılık sağlamanın anahtarıdır.

URL Güvenliği ve İstikrarlı İletişim

URL'ler, web üzerindeki kaynakları tanımlayan evrensel adreslerdir. Bu adreslerin her tarayıcı ve sunucu tarafından aynı şekilde yorumlanması hayati önem taşır. Kodlama yapılmadığında, URL'ler güvenlik açıklarına yol açabilir veya yanlış kaynaklara yönlendirme yapabilir. Örneğin, bir saldırgan, URL'deki özel karakterleri manipüle ederek sunucunun veya tarayıcının beklediği davranışı değiştirebilir. URL güvenliği, bu tür kötü niyetli manipülasyonları engellemek ve web'in öngörülebilir bir şekilde çalışmasını sağlamak için büyük bir rol oynar.
Ayrıca, sunucuların aldığı isteği doğru bir şekilde ayrıştırması (parse etmesi) gerekir. Eğer bir URL'deki boşluklar veya diğer özel karakterler kodlanmazsa, sunucu hangi kısmın dosya adı, hangi kısmın sorgu parametresi olduğunu ayırt etmekte zorlanabilir. Bu da "404 Not Found" hatalarına veya yanlış içeriğin sunulmasına yol açabilir.

Tarayıcı Uyumluluğu ve Evrensel Erişim

Farklı web tarayıcıları (Chrome, Firefox, Safari, Edge vb.) URL'leri yorumlama konusunda kendi iç mantıklarına sahip olabilirler. Ancak URL kodlama standartları sayesinde, tüm tarayıcılar kodlanmış bir URL'yi aynı şekilde yorumlayarak aynı kaynağa ulaşabilir. Bu, web sitenizin kullanıcıları hangi tarayıcıyı kullanırlarsa kullansınlar içeriğinize sorunsuz bir şekilde erişebilmeleri için vazgeçilmezdir. Tarayıcılar, kullanıcıya genellikle kodlanmamış, okunabilir URL'yi gösterse de (örneğin adres çubuğunda "ürün adı" yazarken, arka planda "%C3%BCr%C3%BCn%20ad%C4%B1" işlenir), bu görünmez mekanizma evrensel erişilebilirliğin temelini oluşturur.

Veri Aktarımının Güvencesi

Web formlarından gönderilen veriler (GET veya POST metotlarıyla), URL'nin sorgu dizisinde veya istek gövdesinde taşınırken de kodlanır. Örneğin, bir arama kutusuna "ayakkabı bedeni 42" yazdığınızda, URL `/arama.php?q=ayakkab%C4%B1%20bedeni%2042` gibi görünebilir. Bu kodlama, verilerin güvenli ve eksiksiz bir şekilde sunucuya ulaşmasını sağlar, çünkü sorgu dizisindeki özel karakterler (örneğin '&' veya '=') kendi özel anlamlarını yitirmez.

SEO ve AdSense Perspektifinden URL Kodlama

Google AdSense yayıncısı olarak, sitenizin kullanıcı deneyimi (UX) ve arama motoru optimizasyonu (SEO) ne kadar iyi olursa, potansiyel gelirlerinizin de o kadar artacağını bilirsiniz. URL kodlama doğrudan bir SEO faktörü olmasa da, web sitenizin temel sağlığı ve erişilebilirliği için vazgeçilmezdir ve bu da dolaylı olarak SEO performansını ve AdSense dostu URL'ler oluşturmayı etkiler.
Arama motorları, web sayfalarını tararken ve dizine eklerken URL'lerin doğru bir şekilde yorumlanabilmesini bekler. Kodlanmış URL'ler, arama motoru botlarının (crawler'ların) sitenizdeki içerikleri hatasız bir şekilde keşfetmesini ve anlamasını sağlar. Eğer URL'leriniz düzgün kodlanmazsa, botlar yanlış adreslere gidebilir, içeriği dizine eklemekte zorlanabilir veya sitenizde 404 hatalarına yol açabilir. Bu durum, sitenizin arama motorlarındaki sıralamasını olumsuz etkiler ve dolayısıyla organik trafiğinizi azaltır. Düşük organik trafik, doğal olarak AdSense gelirlerinizin düşmesine neden olur.
Örneğin, kategorileri veya ürün adları özel karakterler içeren bir e-ticaret siteniz varsa ve bu URL'leri düzgün kodlamazsanız, arama motorları bu sayfaları doğru bir şekilde dizine ekleyemeyebilir. Kullanıcılar da bu sayfalara arama sonuçlarından erişemez ve bu durum hem satışları hem de AdSense gösterimlerini engeller.
AdSense dostu URL'ler, genellikle temiz, kısa, açıklayıcı ve anahtar kelime içeren URL'lerdir. `%20` veya `%C3%B6` gibi kodlar, URL'lerin tarayıcı adres çubuğunda göründüğünde karmaşık durmasına neden olsa da, bu kodlar doğru kullanıldığında URL'yi "kötü" yapmaz. Önemli olan, URL'nin temel yapısının mantıklı ve okunabilir olmasıdır. Örneğin, `/urunler/elbise.php?beden=XL` gibi bir URL, `%20` veya `%C3%B6` içermese de mantıklıdır. Ancak `urunler/erkek giyim/k%C4%B1%C5%9F%20koleksiyonu/palto%20indirimli.html` gibi bir URL, kodlamalara rağmen anlamsal olarak hala okunabilir ve kullanıcıya ne bekleyeceği konusunda fikir verir. Buradaki kritik nokta, karmaşık veya gereksiz uzun URL'lerden kaçınmak, ancak özel karakterlerin kullanımının zorunlu olduğu durumlarda doğru kodlamayı yapmaktır. Arama motorları, URL'yi dizine eklerken kodlanmış halini işler, ancak kullanıcılara genellikle kodlanmamış, daha anlaşılır halini gösterir.
Bu nedenle, URL kodlamanın doğru bir şekilde uygulanması, sitenizin arama motorları tarafından sağlıklı bir şekilde taranmasını, dizine eklenmesini ve sıralanmasını sağlar. Bu da daha fazla organik trafik ve dolayısıyla AdSense reklamlarınız için daha fazla gösterim ve tıklama potansiyeli demektir.

URL Kodlama Aracı ve Pratik Kullanım

Web geliştiricileri ve içerik yöneticileri, URL kodlama süreciyle doğrudan veya dolaylı olarak sürekli etkileşim halindedir. Çoğu modern içerik yönetim sistemi (CMS) veya web çerçevesi (framework), URL'leri otomatik olarak kodlar. Örneğin, bir WordPress gönderisine "Özel Ürün Adı" başlığını verdiğinizde, WordPress bunu genellikle `/ozel-urun-adi` şeklinde bir slug'a dönüştürür. Ancak özel karakterler içeren dinamik olarak oluşturulmuş URL'lerde veya özel parametrelerin elle eklendiği durumlarda URL kodlama aracı kullanımı önem kazanır.
Bir URL kodlama aracı, metin girdilerini otomatik olarak URL uyumlu bir formata dönüştüren web tabanlı veya yazılım tabanlı bir yardımcıdır. Bu araçlar, karmaşık karakter dizilerini tek bir tıklamayla doğru `%` kodlamalarına çevirerek hem zaman kazandırır hem de hata yapma olasılığını azaltır. Örneğin, bir link oluşturmanız gerektiğinde ve bu linkin içinde Türkçe karakterler veya boşluklar bulunuyorsa, bu araçlar sayesinde linki doğru bir şekilde kodlayarak sorunsuz çalışmasını sağlayabilirsiniz. İç bağlantılarınızın veya dışarıya verdiğiniz linklerin her zaman doğru biçimde çalışması, SEO için de kritik öneme sahiptir. Yanlış kodlanmış bir URL, bağlantının bozuk görünmesine ve arama motorları tarafından değerinin düşürülmesine yol açabilir. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek isterseniz, buradan URL yapısının SEO'ya etkisi başlıklı makalemizi okuyabilirsiniz.

Yaygın Yanlış Anlamalar ve İpuçları

* "Kirli URL" Yanılgısı: Kodlanmış URL'ler "kirli" veya "çirkin" değildir. Tam tersine, web standartlarına uygun ve işlevsel URL'lerdir. Tarayıcılar genellikle kullanıcıya okunabilir sürümünü gösterse de, arka planda kodlanmış versiyon işlenir.
* Aşırı Kodlama (Over-encoding): Bazı durumlarda, zaten güvenli olan karakterlerin de tekrar kodlandığı görülebilir. Bu durum genellikle gereksizdir ve URL'yi daha karmaşık hale getirebilir, ancak genellikle işlevsel bir soruna yol açmaz. Yine de standartlara bağlı kalmak en iyisidir.
* Tutarlı Kodlama: Web sitenizde her zaman tutarlı bir UTF-8 kodlama kullanıldığından emin olun. Farklı kodlama standartları arasında geçiş yapmak, karakterlerin yanlış yorumlanmasına ve bozuk görüntülenmesine neden olabilir.
* SEO Dostu URL'ler ve Kodlama: Mümkün olduğunca, URL'lerinizde özel karakter kullanımını minimize etmeye çalışın. Örneğin, "ürün adı" yerine "urun-adi" kullanmak, daha temiz bir URL oluşturmanızı sağlayabilir ve kodlama ihtiyacını azaltır. Ancak bu mümkün değilse, doğru kodlama yapmaktan çekinmeyin. Örneğin, "/k%C3%BClt%C3%BCr-sanat" URL'si, "kültür-sanat"ın kodlanmış halidir ve tamamen geçerlidir.
URL'lerinizi manuel olarak oluştururken veya dinamik içerik sistemleri kullanırken bu prensiplere dikkat etmek, web sitenizin hem teknik sağlığı hem de SEO performansı açısından önemlidir. Bu, aynı zamanda AdSense reklamlarının doğru ve etkili bir şekilde görüntüleneceği, kullanıcı dostu bir ortam yaratılmasına da katkıda bulunur. Sitenizdeki linklerin ve URL yapısının doğru olduğundan emin olmak için sitenizdeki bozuk linkleri tespit etme ve düzeltme başlıklı makalemize de göz atabilirsiniz.

Sonuç: Web'in Görünmez Dili

Web sitesi URL'lerindeki `%20`, `%C3%B6` gibi kodlar, ilk başta anlaşılması zor gibi görünse de, internetin görünmez ama hayati bir dilidir. Bu yüzde kodlama sistemi, URL'lerin küresel çapta tutarlı, güvenli ve erişilebilir olmasını sağlar. Tarayıcıların, sunucuların ve arama motorlarının web üzerindeki kaynakları doğru bir şekilde anlaması ve işlemlemesi için bu kodlama vazgeçilmezdir.
Bir SEO editörü olarak ve Google AdSense yayıncısı perspektifinden bakıldığında, bu kodlamanın doğru bir şekilde uygulanması, sitenizin teknik sağlığı, arama motoru sıralamaları ve dolayısıyla AdSense gelirleri üzerinde doğrudan etkili olur. Düzgün kodlanmış URL'ler, arama motoru botlarının sitenizi sorunsuz bir şekilde taramasını, dizine eklemesini ve kullanıcılarınıza hatasız bir deneyim sunmasını sağlar. Bu da daha yüksek organik trafik ve daha iyi AdSense performansı anlamına gelir.
Özetle, bu "garip" kodlar aslında web'in sorunsuz işleyişi için temel yapı taşlarıdır. Onları anlamak ve doğru bir şekilde uygulamak, modern ve başarılı bir web sitesi yönetmenin önemli bir parçasıdır. Web'in bu görünmez dilini doğru konuşmak, hem kullanıcılarınızı mutlu edecek hem de sitenizin dijital dünyadaki varlığını güçlendirecektir.