Tarayıcı adres çubuğumdaki URL neden anlamsız yüzde kodlarıyla dolu? Sebebi ve çözümü.
Birçoğumuz internette gezinirken tarayıcımızın adres çubuğunda garip, anlamsız görünen yüzde (%) işaretleriyle dolu kod dizileriyle karşılaşmışızdır. Örneğin, "ürün adı" yazan bir URL'nin "ür%C3%BCn%20ad%C4%B1" şeklinde görünmesi gibi. Bu durum ilk bakışta bir hata veya güvenlik açığı gibi algılansa da aslında internetin temel çalışma prensiplerinden biri olan URL kodlama mekanizmasının doğal bir sonucudur. Bir SEO editörü olarak, bu kodların ne anlama geldiğini, neden ortaya çıktığını ve hem kullanıcı deneyimi hem de Google AdSense politikaları açısından ne gibi çıkarımları olduğunu detaylı bir şekilde açıklamak isterim.
İnternet dünyasında her şeyin bir düzeni vardır ve URL'ler de bu düzenin ayrılmaz bir parçasıdır. Bir web sayfasının veya kaynağın adresini belirten Uniform Resource Locator (URL), belirli bir format ve karakter kümesiyle çalışmak zorundadır. Ancak insan dilinde kullandığımız birçok karakter, URL'lerin bu katı kurallarına uymayabilir. İşte tam da bu noktada URL kodlama devreye girer.
URL Kodlama Nedir ve Neden Gereklidir?
URL kodlama, internetin dilinde "yüzde kodlama" (percent-encoding) olarak da bilinir. Temel amacı, bir URL'de kullanılması güvenli olmayan karakterleri, URL'lerin geçerli bir şekilde işlenebileceği ve iletilebileceği bir formata dönüştürmektir. İnternet standartları (RFC 3986 gibi), URL'lerde sadece belirli bir ASCII karakter kümesinin doğrudan kullanılmasına izin verir. Bu karakterler İngiliz alfabesinin büyük ve küçük harfleri, rakamlar ve birkaç özel semboldür (örneğin `-`, `_`, `.`, `~`).
Peki, bu sınırlama neden var? Çünkü bazı karakterler URL yapısında özel anlamlar taşır. Örneğin:
* Boşluk karakteri (` `) bir URL'de belirsizliğe yol açar. Bir dosya adının içinde mi, yoksa bir yol ayracı olarak mı yorumlanmalı?
* Ampersand (`&`), soru işareti (`?`), eşittir (`=`) gibi karakterler sorgu dizilerinde parametreleri ve değerleri ayırmak için kullanılır.
* Slash (`/`) dizinleri ve yol segmentlerini ayırır.
* Hash (`#`) sayfa içi bağlantıları (anchor) işaretler.
Eğer bu karakterler, kendileri özel anlam taşımak yerine bir veri parçası olarak bir URL'ye dahil edilirse, tarayıcılar ve sunucular bu URL'yi doğru bir şekilde yorumlamakta zorlanabilir. İşte bu sorunu aşmak için, güvenli olmayan her karakter, yüzde işareti (%) ile başlayan ve ardından karakterin onaltılık (hexadecimal) ASCII değeri ile temsil edilen iki basamaklı bir koda dönüştürülür. Örneğin:
* Boşluk karakteri (` `) `%20` olur.
* Türkçe karakter olan 'ç' `%C3%A7` olur.
* 'ü' `%C3%BC` olur.
* 'ğ' `%C4%9F` olur.
Bu dönüşüm, URL'nin bütünlüğünü ve doğru bir şekilde hedefine ulaşmasını sağlar. Kullanıcı, tarayıcısının adres çubuğunda bu kodları gördüğünde şaşırmamalıdır; zira bu, web'in hatasız çalışmasını sağlayan standart bir prosedürdür.
Neden Tarayıcınızda Kodlu URL'ler Görüyorsunuz? Sebepleri
Tarayıcı adres çubuğunda yüzde kodlu URL'ler görmemizin birden fazla nedeni olabilir:
1. Geçerli Olmayan Karakterler: En yaygın sebep, URL'de standart ASCII karakter kümesinin dışındaki karakterlerin kullanılmasıdır. Özellikle Türkçe, Almanca, Fransızca veya diğer dilleri kullanan web sitelerinde, 'ç', 'ş', 'ö', 'ü', 'ğ', 'ı' gibi karakterler veya aksanlı harfler URL'lerde doğrudan kullanılamaz. Bunlar otomatik olarak kodlanır. Örneğin, "Güzel Ürünler" başlıklı bir sayfanın URL'si `/g%C3%BCzel-%C3%BCr%C3%BCnler` gibi görünebilir.
2. Boşluk Karakterleri: URL'lerde boşluklara izin verilmez. Bu nedenle, bir dosya adı veya bir sorgu parametresi değeri içinde boşluk varsa, bunlar `%20` ile değiştirilir. Örneğin, `site.com/ürünler/yeni ürünler.html` yerine `site.com/ürünler/yeni%20ürünler.html` görmeniz normaldir.
3. Özel Anlam Taşıyan Karakterler Veri İçinde Kullanılırsa: Eğer bir sorgu parametresinin değeri içinde `&` veya `=` gibi URL yapı taşlarını oluşturan karakterler varsa, bunlar da kodlanır. Örneğin, bir arama kutusuna "A&B Şirketi" yazarsanız, URL'de `q=A%26B+Şirketi` gibi bir şey görebilirsiniz. Burada `&` karakteri `%26` olarak kodlanmıştır.
4. Dinamik İçerik ve Sorgu Dizeleri: Özellikle e-ticaret siteleri veya arama motoru sonuç sayfaları gibi dinamik içerik üreten platformlarda, URL'ler genellikle birçok parametre içerir. Bu parametrelerin değerleri kullanıcı girdilerine veya veritabanından çekilen bilgilere dayanabilir. Bu tür durumlarda, değerlerin doğru bir şekilde iletilmesini sağlamak için kapsamlı URL kodlama uygulanır.
5. Sunucu veya İçerik Yönetim Sistemi (CMS) Davranışı: Bazı sunucular veya CMS'ler (WordPress, Joomla vb.) URL'leri varsayılan olarak kodlanmış biçimde gösterir. Bu, genellikle sistemin güvenli ve hatasız çalışmasını sağlamak için alınmış bir önlemdir. Bazen tarayıcılar bu kodlanmış halleri görsel olarak çözerken, bazen de doğrudan kodlanmış halini adres çubuğunda bırakabilir.
6. Eski Sistemler veya Hatalı Uygulamalar: Nadiren de olsa, bazı eski web siteleri veya hatalı kodlanmış uygulamalar, URL'leri olması gerekenden fazla veya yanlış bir şekilde kodlayabilir. Bu durum hem kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebilir hem de web performansı açısından istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
Bu Durum Bir Sorun Mudur? Kullanıcı Deneyimi ve SEO Açıdan Değerlendirme
Genel olarak, tarayıcıda kodlu URL'ler görmek bir sorun değildir; aksine, web'in güvenli ve tutarlı bir şekilde çalışmasını sağlayan standart bir mekanizmadır. Ancak, bu durumun hem kullanıcı deneyimi hem de dolaylı olarak SEO üzerinde etkileri olabilir:
Kullanıcı Deneyimi (UX):
* Okunabilirlik ve Akılda Kalıcılık: Kodlanmış URL'ler çirkin, okunması zor ve akılda kalıcı değildir. Kullanıcıların bu tür bir URL'yi kopyalayıp paylaşması veya manuel olarak yazması zorlaşır. Bu da sitenizin profesyonel imajını zedeleyebilir.
* Güven Algısı: Bazı kullanıcılar, adres çubuğunda "anlamsız" kodlar gördüklerinde sitenin güvenilirliği konusunda şüpheye düşebilirler. Özellikle bankacılık veya e-ticaret gibi hassas işlemlerin yapıldığı sitelerde bu algı çok önemlidir.
SEO ve Google AdSense Politikaları:
* Doğrudan SEO Etkisi Yok: Google ve diğer arama motorları, URL kodlamasını mükemmel bir şekilde anlar ve bu kodlar nedeniyle sıralama kaybı yaşanmaz. Google botları, kodlanmış URL'leri çözerek içeriği doğru bir şekilde indeksler. Yani teknik olarak, "ürün adı" ile "ür%C3%BCn%20ad%C4%B1" aynı URL olarak algılanır.
* Dolaylı SEO Etkisi: Okunabilir, SEO dostu URL yapıları her zaman tercih edilir. Temiz ve anlaşılır URL'ler, kullanıcıların arama sonuçlarında sitenize tıklama olasılığını artırabilir (CTR). Ayrıca, bu tür URL'ler geri bağlantı (backlink) almayı da kolaylaştırabilir, çünkü insanlar temiz bir URL'yi daha rahat paylaşır. Bu dolaylı etkiler, nihayetinde SEO performansınızı olumlu yönde etkileyebilir.
* Google AdSense Politikaları: AdSense'in kendisi, URL'lerin yüzde kodlu olmasını doğrudan yasaklayan bir politikaya sahip değildir. Ancak, AdSense program politikaları genel olarak "güvenli olmayan, yanıltıcı veya şaşırtıcı içerik" barındıran siteleri ve URL'leri yasaklar. Eğer bir URL, kötü niyetli bir şekilde manipüle edilmiş, kullanıcıyı aldatmaya yönelik veya içerik hakkında yanlış bilgi veren karmaşık bir yapıya sahipse, bu bir AdSense politikası ihlali olarak değerlendirilebilir. Şeffaf ve anlaşılır URL'ler, reklamverenlerin içeriği doğru bir şekilde anlamasına ve reklam yerleşimlerinin uygun olmasına yardımcı olur. Bu yüzden, webmasterlar olarak AdSense gelirlerimizi korumak adına AdSense politikaları ile uyumlu, temiz ve açık URL yapıları kullanmaya özen göstermeliyiz. Karmaşık ve kodlu URL'ler kullanıcı deneyimini kötüleştirerek sayfanın düşük kaliteli algılanmasına yol açabilir, bu da AdSense reklam gelirlerini olumsuz etkileyebilir.
Çözümler ve En İyi Uygulamalar: URL Kodlama Aracını Kullanmak
Kodlanmış URL'lerin olumsuz etkilerinden kaçınmak ve hem kullanıcılar hem de arama motorları için daha iyi bir deneyim sunmak adına yapabileceğiniz bazı şeyler vardır:
1. SEO Dostu URL Yapısı Kullanın (Slugification)
Bu, en temel ve etkili çözümdür. URL'ler oluşturulurken, içeriğin başlığındaki veya anahtar kelimelerdeki özel karakterleri ve boşlukları dönüştürerek temiz, okunabilir bir yapı elde edilmelidir.
* Karakter Dönüşümü: Türkçe karakterleri (ç, ş, ö, ü, ğ, ı) Latin (ASCII) karşılıklarına (c, s, o, u, g, i) dönüştürün. Aksanlı harfler için de benzer bir dönüşüm uygulayın.
* Boşlukları Kaldırma: Boşlukları tire (`-`) ile değiştirin.
* Gereksiz Karakterleri Temizleme: Noktalama işaretleri, özel semboller (URL'de özel anlamı olmayanlar) ve gereksiz kelimeleri URL'den çıkarın.
* Küçük Harf Kullanımı: URL'lerin tümünü küçük harf yapmak, karışıklığı önler ve tutarlılığı artırır.
Örnek: "En Güzel Ürünler 2023!" başlığı için ideal URL: `/en-guzel-urunler-2023`. Bu URL, otomatik olarak kodlansa bile tarayıcılar tarafından büyük ihtimalle düzgün şekilde gösterilir veya en azından temel karakterler korunmuş olur. Bu işlem genellikle CMS'ler tarafından otomatik olarak yapılır (örn. WordPress "slug" özelliği). Eğer özel bir sistem kullanıyorsanız, bu dönüşüm mantığını kendi kodunuza entegre etmelisiniz.
2. URL Kodlama Aracı Kullanımı ve Anlaşılması
Çeşitli çevrimiçi URL Kodlama Aracı bulunmaktadır. Bu araçlar, URL'leri hem kodlamak hem de kodunu çözmek için kullanılabilir. Geliştiriciler için programlama dillerinde de (`JavaScript encodeURIComponent()`, `PHP urlencode()`, Python `urllib.parse.quote()`) benzer fonksiyonlar mevcuttur.
* Ne Zaman Kullanılır? Özellikle sorgu parametrelerinin değerlerini manuel olarak oluşturuyorsanız veya belirli bir dizeyi URL'ye eklemeden önce güvenli hale getirmeniz gerekiyorsa bu araçlar veya fonksiyonlar çok işinize yarayacaktır.
* Yanlış Kullanımdan Kaçının: Tüm URL'yi baştan sona kodlamak yerine, sadece kodlanması gereken kısımları (örneğin sorgu parametrelerinin değerleri) kodlamaya dikkat edin. URL'nin temel yapısını (`http://`, alan adı, `/` işaretleri) kodlamayın.
3. Sunucu Tarafı ve CMS Ayarları
Web sitenizi barındıran sunucu veya kullandığınız CMS, URL'leri nasıl işlediği konusunda önemli rol oynar.
* Apache/Nginx Rewrite Kuralları: Sunucu seviyesinde, kullanıcı dostu URL'leri, arka planda dinamik olarak kodlanmış URL'lere yönlendirmek için rewrite kuralları (`.htaccess` dosyası gibi) kullanabilirsiniz.
* CMS Yapılandırması: Çoğu modern CMS, SEO dostu URL'ler oluşturma konusunda güçlü yeteneklere sahiptir. Bu ayarları doğru bir şekilde yapılandırdığınızdan emin olun. Örneğin, WordPress'te "Kalıcı Bağlantılar" ayarlarını "Yazı Adı" olarak seçmek, okunabilir URL'ler oluşturmanıza yardımcı olur.
4. Canonical URL (Standart URL) Kullanımı
Eğer sitenizde farklı URL'lerle erişilebilen aynı veya çok benzer içerikler varsa (örneğin hem kodlanmış hem de kodlanmamış bir versiyon), arama motorlarına tercih ettiğiniz URL'yi belirtmek için `` etiketini kullanın. Bu, yinelenen içerik sorunlarını önler ve SEO performansınızı korur.
5. Geçerli Karakterler ve Evrensellik
URL'lerinizi tasarlarken, uluslararası kullanıcıları da göz önünde bulundurun. Her ne kadar Türkçe karakterlerin ASCII karşılıklarına dönüştürülmesi yaygın bir pratik olsa da, çok dilli sitelerde Unicode karakterleri destekleyen IDN (Internationalized Domain Names) gibi teknolojiler de mevcuttur. Ancak, URL yolu veya sorgu dizinleri için genellikle Latin karakterler ve tirelerle sınırlı kalmak, en güvenli ve evrensel yöntemdir. Geçerli karakterler kümesini iyi anlamak, gelecekteki olası sorunların önüne geçecektir.
6. İç Linkleme Stratejisi
Web sitenizdeki diğer sayfalara verdiğiniz iç linklerde de temiz ve SEO dostu URL'ler kullanmaya özen gösterin. Eğer bir sayfanın URL'si kodlu olarak görünüyorsa, iç link verirken bu kodlu halini kullanmak yerine, sitenizin sisteminden alacağınız temiz ve dönüştürülmüş halini kullanın. Örneğin, "SEO için URL Yapısı" konulu makalenize `/makale.php?sayfa=seo-icin-url-yapisi` şeklinde bir link vermek, kullanıcının tıklama öncesinde ne bekleyeceğini anlamasını kolaylaştırır ve genel web performansı algısını artırır. AdSense yayıncısı olarak, reklam gösterimi yaptığınız tüm sayfaların mümkün olduğunca kullanıcı dostu ve erişilebilir URL'lere sahip olması, reklamverenlerin güvenini artırır ve dolayısıyla reklam gelirinizi pozitif yönde etkiler. Diğer bir örnek olarak AdSense onay sürecine dair bir makaleniz varsa, bunu da `/makale.php?sayfa=adsense-onay-sureci` şeklinde bağlayabilirsiniz.
Sonuç
Tarayıcı adres çubuğunuzdaki yüzde kodlu URL'ler, ilk bakışta kafa karıştırıcı görünse de, aslında internetin sağlam ve güvenilir bir şekilde çalışmasını sağlayan kritik bir mekanizmanın parçasıdır: URL kodlama. Bu durumun doğrudan bir sorun olmaktan ziyade, internetin dilindeki farklılıkları gidermek için tasarlanmış bir çözüm olduğunu artık biliyorsunuz.
Ancak bir SEO editörü ve AdSense yayıncısı olarak, bu kodların kullanıcı deneyimi ve dolaylı SEO etkileri üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerini göz ardı etmemeliyiz. Okunabilir, anlaşılır ve SEO dostu URL yapıları oluşturmak, hem kullanıcıların sitenizde daha iyi bir deneyim yaşamasını sağlar hem de arama motorlarına içeriğiniz hakkında daha net sinyaller gönderir. Bu da sadece organik sıralamalarınızı değil, aynı zamanda AdSense'ten elde ettiğiniz geliri de olumlu yönde etkileyebilir. Unutmayın, Google AdSense politikaları, kullanıcı dostu ve şeffaf bir web deneyimini teşvik eder ve URL yapınız da bu deneyimin önemli bir parçasıdır. Geliştirdiğiniz veya yönettiğiniz web sitelerinde doğru URL oluşturma pratiklerini benimseyerek, hem teknik uygunluğu sağlayabilir hem de dijital varlığınızın genel başarısını artırabilirsiniz.